Visite virtuelle de l'église Saint-Pierre
Vous pouvez désormais effectuer une visite virtuelle de l'église Saint-Pierre.
Pour visionner cette visite en plein écran, veuillez cliquer sur l'image ci-dessous.
Bonne visite à tous !
{nomultithumb}Vous pouvez désormais effectuer une visite virtuelle de l'église Saint-Pierre.
Pour visionner cette visite en plein écran, veuillez cliquer sur l'image ci-dessous.
Bonne visite à tous !
{nomultithumb}Dont a ra Gwinevez eus « gwig » (kreiz ur barrez) hag eus ar ger « nevez ». Talvezout a ra Lokrist kement ha « lec'h gouestlet d'ar C'hrist ».
Meneget e oa bet an anv Plounevez (ploe neguez) evit ar wech kentañ war ur roll telloù eus arc'heskopti Teurgn e 1330.
N'eo ket d'ar mare-se e oa bet diazezet evit kello-se, rak annezet eo douar Gwinevez abaoe mare an neolitik da nebeutañ. Gwelet a reer ez eus bet tud eno :
Evit ober anv eus amzer dremenet ar gumun en ur mare tostoc'h dimp, e ranker implijout an anvioù-lec'h, ha re kêriadennoù zo, dreist-holl, a c'hall bezañ kozh-kozh, koshoc'h eget an 11vet kantved zoken. Da skouer :
Bez' ez eo ar moudennoù-kastell, anvet a-wechoù moudennoù feodel, ar seurt kastilli stankañ en 11vet hag en 12vet kantved. Ur voudenn-gastell a oa anezhañ ur savadur-difenn, graet e douar hag e koad. Peurvuiañ e vez ur savenn graet gant douar bet degaset aze ha palumet, kelc'hiek he stumm, hag a anver moudenn. Warni ez eus un tour-kreiz, a dalvez da dour-meur, hag a-wechoù e vez ur puñs toullet enni.
Div voudenn-gastell a zo er gumun :
Kentañ testoù diles eus istor Gwinevez er Grennamzer eo ar moudennoù-se.
Da grediñ eo, a-hend-all, e oa an daou greñvlec'h-se da rummad galloudus beskonted Leon rak unan eus ar re Nuz kentañ a gaver en istor a oa eus lignez ar re-se. Pa studier an anvioù-tud, e c'haller krediñ e oa ar re Nuz eus Kergornadeac'h diskennidi eus Tiegezh Leon, evel ma seblant bezañ ar re Kervavan a-viskoazh.
Chapel Lokrist An Izelved, he gwez izel o plegañ dindan an avel, a grog er run diwezhañ a-raok d'an douar en em ledañ en e aez war ec'honderioù an tevennoù hag ar mor.
N'eo ket gwall gozh Lokrist e-skoaz anvioù-lec'h all e Gwinevez, rak ne veze ket implijet ar gerioù dre Lok- a-raok an 11vet kantved. Ul lec'h pirc'hirinded e oa bet Lokrist e-pad kantvedoù, hag eno e oa ur benniliz hag ur prioldi, da urzh an Templ pe an Ospital marteze, diazezet gant an tiegezh Kervavan..
E 1331 en em gav ar prioldi dindan dalc'h abati Lokmazhe Penn-ar—Bed da-heul un emglev etre Alan Gervan ha Gwilhom, abad.
En eil hanterenn eus ar 16vet kantved ez eo dilezet ar prioldi gant ar veneadiz, ha roet e vez e c'hounidoù d'ur priol-arc'hanter.
E 1778 ez eo diskaret ar prioldi hag e adtiez gant an tan-gwall.
E 1781, dekred gant aotrou de la Marche, eskob Leon, a lam an titl a brioldi hag a stag anezhañ ouzh kloerdi Leon.
E 1785 e tistrujer ar chapel na virer nemet ar c'hloc'hdi anezhi. Adsevel a reer ur chapel dilorc'h hag ur presbital ; e-pad an Dispac'h e vo gwerzhet ar re-se evel madoù broadel.
La chapelle, le siècle dernier... | ... et aujourd'hui |
Hiziv an deiz ne chom nemet ar c'hloc'hdi kozh, krenndev ha fetis, hag ul laour c'hreunit.
E roll ar Monumantoù Istorel emañ ar c'hloc'hdi abaoe an 8 a viz Even 1914. Ur c'hevrin eo hennezh, rak gallout a reer gouzout e oa bet savet en 12vet pe en 13vet kantved, met n'eur ket evit gouzout e peseurt mare resis.
Adsavet e oa bet ar gorzenn diskaret gant ar foeltr, e 1910.
El lec'h m'emañ ar maner a vremañ, ha n'emañ ket ouzhpenn 300 metr diouzh ar voudenn-gastell gozh, e lavarer e oa bet savet, e fin ar 14vet kantved pe e penn kentañ ar 15vet kantved, kentañ maner ar gumun, anvet Koad Seizh Ploue, hag a oa bet perc'hennet a-dra-sur abaoe penn kentañ ar 15vet kantved gant an tiegezh Kervavan.
War-dro 1570 e teu Maoriz Kervan ha Jeanne de Goulaine, e bried, da annezañ ar maner o deus lakaet sevel gant lodennoù eus ar maner kozh ennañ, en o zouez an nor-dal ha framm toenn ar sal uhel. Awenet ez eus bet meur a draig er savadur gant sevenadennoù Sirlio ha Philibert de l'Orme, savour savadurioù ar roue.
War-dro 1590, gant an daou vreur aet d'an Anaon, e timez Glaodina Gervan da Frañsez Mailhe, ur paotr eus Touren anezhañ, hag e resev ar maner da hêrezh. D'ar mare-se eo e teu maner Kervan da vezañ Maner Mailhe..
E-kreiz ar 17vet kantved e laka an tiegezh Mailhe ober un hollad livadurioù war ar mogerioù hag al lambruskoù.
E 1747 ez eo ret da Donasian Mailhe, an hêr diwezhañ, sammet gant an dle, gwerzhañ e zomani da Louis-Antoine Chabot hag a zilez anezhañ kement ha ken bihan ma kouezh ar gazel walarn, erru dido, en he foull war-dro 1780.
E 1789 ez eo adwerzhet ar savadur da Nicolas de Cadeville a stag da ziskar al lodenn rivinet ha da saveteiñ ar peurrest eus ar savadur.
Gwerzhet eo Maner Mailhe evel mad broadel d'ar 14 messidor er bloaz 4, hag adkemeret gant an tiegezh Cadeville a rank adwerzhañ anezhañ d'ar baron Paul Dein e 1812.
War-dro 1900 ez eus adplantet gwez gant ar perc'henn nevez, ar baron Hugues Nielly, ha kregiñ a ra hennezh d'ober se en alezioù.
Prenet eo ar maner gant an amiral Alfred Richard e 1929, hag eñ hag adfichañ an toennoù, terkañ diabarzh al lodenn gornôg, ha kenderc'hel da adplantañ gwez. E-pad an eil brezel-bed ez eo aloubet Maner Mailhe gant 60 soudard alaman e-pad daou vloaz.
E 1975 ez eo perc'hennet da vat ar maner gant an itron Elisabeth Richard, pried an aotrou Michel Danguy des Déserts. Ober a reont o lodenn e renevezadur an domani hag e 1981 ez eo renket Maner Mailhe e-touez ar Monumantoù Istorel, abalamour d'an diavaez anezhañ ha da lodennoù zo en diabarzh.
En iliz ez eus un nev ha daou gostez gant 6 gwareg-volz war hantergelc'h a bep tu.
Delwennoù eus Sant Pêr ha Sant Paol, patromed ar barrez, a zo er c'heur hag a sko dre ur wareg-volz eus ar memes seurt war 2 chapelig-kostez.
Nevez zo ez eus bet ouzhpennet div zelwenn renevezet hag a oa bet kavet tost d'an iliz da-geñver labourioù : Sant Yann Vadezour hag ur Werc'hez he Mabig.
Er groazenn ez eus 2 aoter heñvel ouzh an aoter-vras : aoter ar Galon Sakr er gazel norzh, hag aoter ar Rozera er gazel su. E tour an iliz, dezhañ garidoù doubl gant kloc'hdioùigoù-korn, ez eus 3 c'hloc'h.
An iliz a weler bremañ eo an hini a oa bet renevezet goude an tan-gwall e 1935. Krog e oad bet da reneveziñ an iliz a oa a-raok, lesanvet iliz nevez, e 1871 ; eus ar savadur kozh bet savet e 1725 ha 1768 e voe miret ur c'hoc'hdi eus 1767 hag ar porched a zo merket ar bloaziad 1769 warnañ. Gallout a reer ivez gwelet logell-gañv gozh aotrouien Kervavan. En-dro d'an iliz en em astenne ar vered a voe dilezet e 1871.
L'église en 1907 et 100 ans plus tard...
Pep hini eus ar 4 zraoñienn vrasañ e Gwinevez he deus ur wazh-dour ha milinoù. E 1719 e oa renablet anvioù 32 a vilinerien. War-dro 1860 e oa 72 a vein-milin o treiñ c'hoazh. En deiz hiziv ne chom nemet un nebeud savadurioù didrouz, met leun a eñvorennoù :
En comptabilisant sur la période 15e–18e siècles, tous les édifices dont les archives attestent d’au moins une appellation nobiliaire du type manoir, maison noble ou hostel, Plounévez a compté 80 manoirs.
Certains apparus en 1426 disparaissant avant 1536 (Kervern, Kerbérennes…), alors que de nouveaux émergeaient (Kerouduff, Roscourel…).
En 1443, on compte 45 nobles y habitant et 28 autres n’y résidant pas.La paroisse possède un minimum de 57 manoirs.
Avec 64 manoirs, le 16e siècle apparaît comme l’apogée quantitatif d’une période manoriale qui désormais voit décroître rapidement le nombre de ces édifices.
Au 17e siècle la paroisse enregistre 53 manoirs contre 43 au siècle suivant.
A la fin du 18e siècle, 40 manoirs sont encore identifiables et parmi eux 19 sont expertisés en 1796, en vue d’une vente comme bien national.
Ur marc'heg e oa. Marvet eo d'ar Merc'her 6 a viz C'hwevrer 1263, goude gouel Santez Agata. Hennezh eo an aotrou kentañ a anavezer e tiegezh pinvidik Kervan en deus lakaet sevel maner Mailhe. E-barzh Chapel Lokrist e tegaser da soñj eus an dra-se gant un dar-vez engravet gant e anv.
Hennezh eo mab eil henañ an tiegezh illur Kergornadeac'h hag a gonte e kave e orin gant ar brezelour Nuz a sikouras Sant-Paol-Aorelian da zieubiñ Bro-Leon diouzh aerouant Enez-Vaz er 6vet kantved. Gwelet a reer mat c'hoazh e ardamezioù (1434), siellet ouzh talbenn dor-dal e vaner e Luzunen : skoed stouet, aerouant Enez-Vaz, staol Sant-Paol ha K MOZ, ar youc'h brezel. Taolennañ a reont unan eus mojennoù kozh Bro-Leon.
Hêred diwezhañ lignez Kervan pe Kervavan eo ar re-se, aotrouien hollek ar barrez abaoe 1263 da nebeutañ. Lazhet e voent en un duvell e 1590 gant an aotrou Tournemine ; kouezhañ a reas an aotrouniezh gant Frañsez Mailhe, pried Glaodina, o c'hoar.
Gwarezer tevinier Keremma eo hennezh. Disoc'h e labour start hag e zalc'husted divrall eo, evit un darn, neuz an aod a vremañ ha dibarder ar vro eno. A-dreuz drez ha spern, e-pad tost da 25 bloaz, e strivas Louis Rousseau da vestroniañ an avel hag ar mor ha da lakaat labourat douaroù kontet da vezañ difrouezh. Ne oa ket erru pinvidikoc'h gant e labourioù chaoseriañ, pell ac'hano, hag eñ da vont d'an Anaon en e vro nevez, e Keremma, d'ar 24 a viz Gwengolo 1856.
Daremprediñ a rae presbital Gwinevez goude bezañ bet kelenner e-pad ur reuziad en Aodoù-an-Arvor. Ur skrivagner brezhonek istimet eo. Savet en deus : Toull al lakez (1874), Emgann Kergidu (1877), Buhez Sant Frañsez a Asiz. Ur plas a enor en deus en istor al lennegezh vrezhonek.
Un tammig a-raok 1850 e oa bet anvet da ward-maezioù ar gumun, ha mirout a reas e bost betek e varv. Buhez diaes ar peizant Erwan ar Rouz hag e familh a zo bet kontet gant Loeiz Elegoed e-barzh Ancêtres et terroirs e 1990.
Gwelet a reas ar Werc'hez evit ar wech kentañ d'ar 15 a viz Gwengolo 1938 ; 70 a weledigezhioù all a vo betek 1965. E 1956 e oa bet savet un ti-pediñ bihan e Kerizinen evit reiñ repu d'ar birc'hirined hag e 1976 e voe savet unan all, brasoc'h, en-dro d'an hini bihan. Bev eo c'hoazh eñvor Jeanne-Louise da-geñver Gouel-Maria-Hanter-Eost, da eur ar rozera, en orator bras Kerizinen.
Ofiser e oa en 248vet RT, ha gwall gloazet e oa bet e miz Mae 1940 ; adalek miz Gwengolo ez adkemeras e garg a rener skol kentañ derez hag ez eas raktal davet ar Rezistañs. Ur skinbellskriver hag un titourer eus an dibab e oa, ha sikouret en deus da saveteiñ ha da adkas d'o bro e-leizh a nijerien kevredidi.
23 a viz Gwengolo 1856 : 4562 a dud zo o chom er gumun. War-hed 8 lev emañ honnezh diouzh ar pennlec'h arondisamant hag eizhtez zo ezhomm d'ul lizher da vont betek Montroulez.
25 a viz Even 1873 : sakret eo an iliz nevez gant an Aotrou Nouvel, eskob Kemper ha Leon.
10 a viz Gouere 1904 : digoret an hent-houarn, gant ul lid-bennigañ.
4 a viz Gouere 1912 : an aotrou Yann-Frañsez Kaer, person Gwinevez, a echu e gazetenn-barrez a vez sellet outi evel ar studienn istorel gentañ diwar-benn ar gumun.
2 a viz Du 1920 : lid da zioueliañ monumant ar re varv, savet gant kizeller Aotrou Kernévan.
15 a viz Mae 1935 : gwelet a ra ar barrezianiz, dic'halloud ha glac'haret an tamm anezho, o iliz-parrez distrujet gant an tan-gwall.
Mer. 15 mae Après-midi jeux Org : Bibliothèque Centre Socio-culturel |
Mer. 22 mae Tricot Thé Org : Bibliothèque Centre Socio-culturel |
Ti-ker Net - Création de site pour les mairies